Verwelkingsziekte is een verzamelnaam voor een aantal schimmelaantastingen die binnen een paar weken tot het afsterven van planten kunnen leiden. Berucht is de verwelkingsziekte die grootbloemige Clematis nogal eens kan treffen. Soms overleven de planten het, maar vaak ook is het dodelijk. Als bomen en heesters door een dergelijke ziekte getroffen worden, kun je ze in veel gevallen maar beter laten rooien. Zet op de opengevallen plek niet direct weer dezelfde soort of een verwant. 

Nu ik het teruglees zie ik dat er een redelijk hoog gehalte kommer-en-kwel in dit stuk zit. Je hebt als tuinier ook met tegenslagen te maken, maar als je die weet te overwinnen is het tuingeluk alleen maar groter.

Alle heesters die alweer zijn uitgebloeid, kun je nu snoeien. Wacht er niet te lang mee, want je ziet aan bijvoorbeeld de Forsythia dat hij al goed begint uit te lopen. Er zijn ook  vroege bloeiers die nauwelijks een snoeischaar nodig hebben. Ik denk daarbij aan toverhazelaar en schijnhazelaar waar je alleen een storende tak weg hoeft te knippen.

Misschien weet u het nog niet, maar kersen, pruimen en andere steenvruchten snoei je niet in de winter. De kans op het optreden van de ziekte loodglans is dan te groot. Deze planten snoei je na de bloei of in de nazomer. De meeste leden van de afdeling zullen geen boomgaard hebben en denken dat deze waarschuwing niet voor hen geldt. Maar deze regel geldt ook voor sierkersen en die heb je misschien juist wel.

Al druk in de tuin bezig geweest en misschien kleine witte bolletjes in groepjes bij elkaar gevonden? Wat zou dat nou zijn? Let op! Dat zijn de eieren van slakken en die kun je het beste maar allemaal vernietigen of op de straat gooien zodat vogels er van kunnen smullen. Dat voorkomt heel veel slakkenschade in de zomer. Begin vroegtijdig met het bestrijden van slakken, bijvoorbeeld door het neerzetten van biervallen. Door de relatief warme en erg natte winter zijn er veel slakken overgebleven en die zijn nu alweer op rooftocht.

Rozen hebben vaak last van meeldauw. Er worden allerlei huismiddeltjes genoemd om de plaag te beheersen. Ik heb het zelf niet uitgetest, maar geef het graag door. Zo kun je een zakje bakpoeder mengen met 20 ml raapolie en daar 2 l water aan toevoegen en vervolgens de rozen daarmee besproeien. Je kunt ook de rozen besproeien met gewone melk. De melkzuurbacteriën bestrijden de schimmel. Ik las ook dat je algenkalk kunt gebruiken om de schimmel te bestrijden. Alles is beter als chemische bestrijding!

En verder in mei: onkruid bestrijden, eventueel mulchen tussen de planten, rijshout tussen hoog wordende planten zetten. Nog niet de uitgebloeide bolgewassen afknippen!! Allium triquetrum, in de tuin gezet? Knip ze af voordat ze zaad vormen en rooi voorzichtig met bol en al de overtollige exemplaren.

Vorig jaar heb ik iets geschreven over het scheuren van sneeuwklokjes na de bloei. Wie niet weet hoe dat moet, kan dat nog eens teruglezen. Want als je geen sneeuwklokjes in de tuin hebt, tel je tegenwoordig in de tuinwereld niet meer mee. Een paar potjes aparte ‘soortjes’ kopen? Oh, je bent zo maar je budget voor een skivakantie aan het uitgeven!

Die prachtige Forsythia’s, ja ik vind ze schitterend, ondanks dat burgerlijke wat sommigen ervan vinden, die Chinese klokjes zoals ze ook wel worden genoemd, die moet je na de bloei verjongen: dus goed de snoeischaar erin zetten. Dat geldt ook voor andere soorten die vroeg in het voorjaar bloeien. Ook een Ribes kun je na de bloei goed terugsnoeien.

En even opletten: Hamamelis is haast overal alweer uitgebloeid. Deze mooie heester moet je met rust laten en niet of zo weinig mogelijk snoeien. Maar… soms heeft die oranjerode toverhazelaar ineens ook takken met gele bloemen. Dat is mooi! Nee, niet dus, de onderstam is uitgelopen en als je niet uitkijkt overgroeit die de veredelde plant. Daar moet je dus wel rigoureus de schaar in zetten en bij de stam afknippen. 

Het was me de maand januari wel weer! Veel regen en zelfs een vorstperiode met een beetje sneeuw en toen ineens weer temperaturen in de dubbele cijfers. De planten moeten daar natuurlijk wel mee om kunnen gaan. Maar ik zag veel heesters die twintig jaar geleden nog niet in de winter buiten konden staan en die nu ook deze grillige maand goed overleefd hebben.

Dicky Schipper uit Maurik zette midden januari al foto’s op Facebook van opgepotte dahlia’s. Misschien denk je dat dat nog veel te vroeg is, maar nee hoor, als je dahlia’s wilt vermeerderen dan kun je ze in januari-februari in een pot zetten en als ze dan scheuten maken kun je die stekken. Op die manier kun je van een dahlia die je erg mooi vindt in een jaar een aantal planten kweken. Deze gestekte dahlia’s zullen in de zomer al bloeien en in de herfst heb je daar dan ook nieuwe knollen van. 

Als de grond nog niet bevroren is, kun je tussen de vaste planten en heesters compost strooien. Dat mag niet op een bevroren grond, want de compostlaag fungeert asl een deken en de bodem blijft dan veel te koud. Misschien ten overvloede, maar versnipperd hout mag niet ondergespit worden en kan het beste op paden worden gebruikt. In plaats van compost kun je ook gecomposteerde dennenschors tussen de vaste planten strooien. Dat verteert veel langzamer dan compost en zorgt ervoor dat er minder onkruidgroei is. De bodem blijft mooi bedekt en de grond slaat niet dicht. In Groei & bloei komt in de herfst een uitgebreid artikel over compost en grondbedekking.

Het is nu de tijd om het zaad van koudekiemers te zaaien. Veel rotsplanten behoren daartoe maar ook veel primula’s, monnikskap, gentianen en irissen. Door de invloed van koude in combinatie met vocht zal de kiemrust opgeheven worden en kan het zaad kiemen. Koudekiemers zaai je in potjes en die zet je dan buiten in de kou en niet in de vriezer!! Vorst hebben ze namelijk helemaal niet nodig, maar alleen lage temperaturen. Gooi de potjes met zeldzame soorten die in het voorjaar niet gekiemd zijn niet weg; het kan wel één tot twee jaren duren voor het zaad kiemt en soms tot wel vier jaar.

Koffiedik gaat meestal in de gft-bak, maar dat kan ook uitstekend in de tuin worden uitgestrooid. Het bevat nuttige voedingsstoffen en men zegt dat slakken er ook een hekel aan hebben. Het kan gewoon tussen de vaste planten en heesters worden gestrooid en daarna hoeft er niets maar aan gedaan te worden.

Nu is het een goede tijd om veel heesters te snoeien en aan het eind van de maand  kunnen ook vlinderstruiken op een hoogte van 30 cm worden gesnoeid. De zomerbloeiende clematissen beginnen eind februari vaak ook weer nieuwe scheuten te maken. Hou dat even goed in de gaten en knip net voordat ze beginnen te groeien, de oude scheuten weer af.

Dakplatanen en bolacacia’s en dat soort sterk gecultiveerde bomen zijn meestal al gesnoeid, maar het kan nu ook nog maar wacht er niet te lang meer mee.

Misschien heb ik het al wel eens eerder gezegd, maar nu is het tijd om Vinca en Epimedium af te knippen. Heb je grote velden met deze soorten dan kan dat ook met de bosmaaier of een heggenschaar. Kijk eerst wel even of ze al knoppen hebben gemaakt die verborgen zitten tussen het oude grond. Als dat zo is dan kun je nu beter niet meer snoeien. Het voordeel van deze vorm van onderhoud is dat het voorjaar weer met mooie verse groei begint en dat de bloemen niet verborgen zitten tussen het oude blad.

We krijgen nog wel wat kou en waarschijnlijk ook regenachtige dagen waarop het absoluut geen tuinweer is. Ga dan alvast genieten door een paar inspirerende site te bekijken. Ik den k dan aan zaaisite.nl en Vreekens zaden. De sites van vaste planten kwekers zijn ook een bron van inspiratie en natuurlijk kun je dan de site van de Hessenhof niet overslaan. Met zoveel ideeën onder handbereik moeten de tuinen in Utrecht en omgeving dit jaar wel feestelijk worden.

Een nieuw jaar met nieuwe kansen en ik wil daarom iedereen via deze weg een voorspoedig 2024 en een heerlijk tuinjaar toewensen!

Kun je in januari nu wel wat doen in de tuin? Heb je nog geen zin en zitten de oliebollen en de kerstdiners je nog in de weg? Toch maar even in beweging komen, want ja, ook in januari is er in de tuin al veel te zien en een klein beetje te doen.

Een vraagje: zitten echt alle bloembollen al in de grond of ligt er toch nog een zakje bollen in de schuur? Het kan echt nog wel, die bollen poten! Niet nog een seizoen over laten liggen want dan wordt het niets meer.

De eerste sneeuwklokjes bloeiden in december alweer. De sneeuwklokjesdagen staan weer in alle tijdschriften vermeld en de rage kan opnieuw beginnen. Maar mensen, er is zoveel meer! Vergaap je niet aan dat sneeuwklokje dat net een groen vlekje meer heeft of waarvan de bloem net wat meer bolvormig is. Crocus tommasinianus of boerenkrokus is een bolgewasje dat zich massaal kan uitzaaien en soms zeer fraai bloeiende nakomelingen geeft. Helaas slaat ook hier al de gekheid toe en worden allerlei afwijkingen van een cultivarnaam voorzien. 

Winterakoniet is een van de eerste bloeiers, vaak nog voor de krokussen. Na het aanplanten duurt het soms even voor het een mooie groep is, maar als ze zichzelf dan kunnen uitzaaien wordt het ieder jaar mooier. Maar wil je massaal sneeuwklokjes en andere bolgewasjes in het gazon dan moet je ze de kans geven om zaad te zetten en daarna af te sterven. Dat betekent dat je die plekken tot eind mei niet moet maaien.

Wat was het een natte boel, de laatste maanden. Heb je het plan om een haag rond de tuin te zetten, houdt dan ook rekening met al die nattigheid. Een taxus heeft een hekel aan natte voeten maar een haagbeuk (Carpinus betulus) heeft daar totaal geen last van. Een haagbeuk houdt het afgestorven bruine blad ook in de wintermaanden vast en pas als de nieuwe groei in het voorjaar begint, valt het oude loof af. Dat heeft een paar voordelen: in de winter zorgt de haag ervoor dat er geen inkijk is en in het voorjaar is het in een paar weken weer een nieuwe heg met frisgroen blad. 

Met andere woorden: Een haagbeuk is niet wintergroen, maar geeft wel veel privacy.

Als het vorstvrij weer is kan er worden gesnoeid.  Alles wat in het voorjaar bloeit laat je met rust, want anders snoei je het bloemhout weg. Alles wat later bloeit kan worden gesnoeid, maar verplicht is het niet. Snoei je niet dan kan een struik op den duur teveel verouderen, te groot worden of een lelijke vorm krijgen maar ook dan kan er met beleid nog zodanig worden gesnoeid dat de struik weer toonbaar en vitaal wordt.  Kijk ook nog even naar wat ik in december schreef over ‘bloeders’.

De kuipplanten en de zomerbloeiende bolgewassen hebben ook in de winter aandacht nodig. Controleer de bollen op schimmels en rottingsverschijnselen en check de kuipplanten regelmatig op parasieten. Als het niet vriest kunnen veel kuipplanten gewoon buiten staan. Ze hebben dan veel minder last van luizen. 

Het meeste blad is van de bomen en de tuinen liggen vol blad. Wat moet je ermee? Nou als je heestervakken of borders met vaste planten hebt, kun je dat blad daar prima een plek geven. Eikenblad verteert heel langzaam en soms wordt het afgeraden om in de tuin te gebruiken. Als je alleen eikenblad en dan ook nog heel veel hebt, kun je beter niet alles in de tuin laten. Het blad is zuur en kan op den duur de zuurgraad van de tuin negatief beïnvloeden. Maar gemengd met ander blad kan het helemaal geen kwaad. 

Bij Groei&Bloei-advies krijg ik ook veel vragen over blad, composteren, houtsnippers en dennenschors en in verband daarmee komt er in een herfstnummer een artikel over deze materie. Nu laat ik het bij bovenstaand advies.

Het is bijna december als ik dit schrijf en ik kijk vanuit mijn kantoortje uit op het schuurdak waarop ik ieder jaar eenjarigen in bakken zet. Zelfs nu staat Helichrysum petiolare er nog schitterend bij en ook Sanvitalia staat nog in bloei en nu ik goed kijk, blijken er nog Calibrachoa’s en Lobelia’s te bloeien! Zolang ze niet door de vorst vernietigd worden, laat ik ze nog maar even staan. 

Hortensia’s maken voor de jaarwisseling de bloemknoppen voor volgend voorjaar weer aan. Het is dus niet zo’n goed idee om ze nu te snoeien. De Annabelle’s bloeien op het eenjarige hout en kunnen in de nawinter wel worden gesnoeid.

Over snoeien gesproken: Van de A, B en C bomen, dus Acer, Betula en Carpinus,  begint de sapstroom al in januari weer op gang te komen. Die bomen + Juglans en Pterocarya kun je nu nog snoeien, maar wacht er niet te lang meer mee!

Een aandachtspuntje: Hebt u de dahlia’s, Canna’s en Agapanthus in pot al naar binnen gehaald? Zelf laat ik Agapanthus gewoon buiten staan en alleen als het vriest zet ik hem even binnen. Dahlia’s en andere vorstgevoelige bol- en knolgewassen moeten vorstvrij en droog overwinteren. Er zijn ook tuiniers die de dahlia’s gewoon in de grond laten zitten, maar als het onverhoopt een strenge winter wordt, kunnen ze allemaal bevriezen.

We hebben voor de toen nog bestaande afdeling Houten van G&B wel eens een workshop gereedschaponderhoud gehad. Men kon dan gereedschap meenemen en een deskundige vertelde dan hoe je het kon slijpen en schoonmaken. Er kwamen snoeischaren op tafel die al jaren niet schoongemaakt of geslepen waren!! In de wintermaanden is er zeker wel een moment om het gereedschap te slijpen en na te kijken. Tijdens het snoeien blijft er veel sap op de schaar achter. Regelmatig schoonmaken is wenselijk en in de winter eens een keer goed schuren met een stukje fijn schuurpapier is ook belangrijk.  Daarna invetten en een druppeltje olie op de scharnierende delen en de schaar is weer als nieuw.

Ik zie ook wel eens een spade die nooit wordt schoongemaakt. Daar kun je toch niet mee werken? Na het gebruik schoonmaken en ophangen en in de herfst, als je het lange tijd niet nodig hebt, maak je het extra schoon, slijp je de spade en hang je hem op.

Buitenkranen moeten worden afgesloten, kunststof gieters en sproei-apparatuur moet je leeg laten lopen zodat de kwetsbare delen niet stuk kunnen vriezen. Wat een gedoe als je het in het voorjaar wilt gebruiken en het blijkt bevroren te zijn! 

Het is nu planttijd voor bladverliezende bomen en heesters. Ook plantgoed met kale wortel, dus zonder kluit kun je nu planten. Dat plantgoed is veel goedkoper als planten met kluit, dus als je een beuken- of haagbeukenheg wilt planten, gebruik dan struiken met kale wortels.

Als laatste: We hebben geen strenge winters meer en dan denkt men al gauw dat je niets meer af hoeft te dekken. De meeste schade ontstaat in vorstperioden door uitdroging. Als de grond bevroren is kunnen groenblijvende planten geen vocht opnemen terwijl ze wel verdampen. Bewaar daarom de takken van de kerstboom en leg die in perioden met kale vorst over groenblijvende planten.

WN

Dat was midden oktober weer even wennen toen de temperatuur ineens flink daalde en de regen met bakken naar beneden kwam. Het hoort nu eenmaal bij de seizoenen en onze tuinplanten vinden dat best wel prettig. De herfstkleuren komen pas als de dagen korter worden en de temperatuur sterk daalt. Bomen en vaste planten gaan in rust en overwinteren op die manier.

In november kun je prima bollen planten. Op de verpakking staat meestal wel hoe diep je ze moet zetten en hoe ver uit elkaar. De knolvormige wortelstokjes van de winterakoniet zijn vaak sterk ingedroogd als je ze koopt en lopen soms slecht uit. Leg ze eerst een nacht in het water en plant ze de dag erna. De ondergrondse delen van onder andere Fritillaria en sneeuwklokje zijn kwetsbaar en drogen snel uit. Alle bollen en knollen die je verpakt in houtsnippers o.i.d. krijgt, moet je zo snel mogelijk aan ontvangst planten. 

Plant je bollen en knollen in potten of schalen dan moet er in ieder geval een afvoergat in de bodem zitten om overtollig water af te voeren. Regent het langdurig, zet de potten dan op een droge plek en gaat het streng vriezen, zet ze dan op een beschutte en zo mogelijk vorstvrije plek of dek de potten af met blad.

Winterharde fuchsia’s  zoals Fuchsia magellanica  en de nieuwe cultivars daarvan, moet je nu met rust laten en nog niet snoeien. Daarmee wacht je tot het voorjaar. In een strenge winter vriezen ze tot de grond toe af en maar gewoonlijk lopen ze dan in het voorjaar wel weer uit. Dus geen paniek en  het voorjaar rustig afwachten.

Heb je alleen een balkon of een terras dan kun je daar bakken met wintergroene planten op zetten. Wintergroene heestertjes zijn daarvoor het meest geschikt, maar ook Iberissempervirens, een vaste plant, is groenblijvend en bloeit in het vroege voorjaar. Geschikte heesters zijn bijvoorbeeld Skimmia, Leucothoe, Gaultheria, Mahonia en Sarcococca. Gebruik goede potgrond en geef zo nu en dan water, want ook in de winter kan de potgrond soms te droog worden, vooral als de planten groot zijn en het regenwater van het blad afdruipt en buiten de pot valt.

Vorige maand schreef ik al dat je bladhoudende heesters en bomen vanaf het begin van de herfst tot midden november kunt planten. Nu kun je ook bladverliezende heesters en bomen verplanten. Eerst ga je planten, nooit dieper als ze op de kwekerij stonden en daarna eventueel snoeien als dat nodig is.

Zomerbloeiende bol- en knolgewassen zijn niet winterhard. Hoewel de winters zachter worden en sommige mensen hun dahlia’s gewoon in de grond laten staan, is dat vaak toch niet aan te raden. Niet alleen vorst, maar ook langdurig natte grond kan dodelijk voor deze planten zijn. Rooi ze, als je dat nog niet gedaan hebt, en bewaar ze op een droge, koele plek en bij voorkeur in droog turfstrooisel of in droog zand.

Blad verwijder je van het gazon, maar tussen de vaste planten mag het gewoon blijven liggen. Ligt er niet veel op het gazon dan kun je dat na het opruimen tussen de vaste planten en heesters verwerken. Een bladzuiger raad ik niet aan, want daarmee zuig je ook allerlei nuttige insecten op. Er zijn bladblazers met een accu en die geven veel minder herrie als eentje met een benzinemoter. Maar een gewone bladhark is natuurlijk nog beter en de inspanning van het harken is ook nog eens gezond voor lijf en leden.

Wat was september weer een vreemde maand met een heuse hittegolf en ook dagen dat het alleen maar regende. Voor de tuin was het een behoorlijk gunstige maand met meestal op tijd een bui of zelfs langdurige regen. Was de verleiding in september nog wel eens aanwezig om te gaan sproeien, in oktober is dat absoluut niet meer nodig.

Waar je nu al wel aan kunt gaan denken is het planten van rozen met kale wortel. Die zijn goedkoper als rozen in pot en in oktober-november kun je die prima planten. Bewerk de grond goed en spit er compost door. Na het planten kun je de grond een aantal jaren niet meer losmaken en moeten de bodemdiertjes voor de noodzakelijke bewerking zorgen. Geef ze dus regelmatig wat te doen door ieder jaar compost te strooien. Rozen stellen ook prijs op wat extra mest, dus als u ergens nog ruige stalmest kunt krijgen…

Rozen zet je bij voorkeur niet op een plek aar eerder rozen stonden. Heb je geen andere plek en je wilt toch weer rozen, wissel de grond dan om zodat de rozen in verse grond komen.

Vorige maand noemde ik het ook al eens: Hoewel veel mensen denken dat het voorjaar de beste tijd voor het planten van vaste planten is, blijkt de nazomer en vroege herfst daar veel geschikter voor te zijn. De grond is nog warm en de planten zullen nu alle energie steken in het maken van nieuwe wortels zodat ze voor de winter nog in de omringende grond geworteld zijn. Vaste planten kun je nu afknippen en scheuren. Gooi het hart van de plant weg en plant de vitale zijkanten weer uit, zo mogelijk op een nieuwe plek in de tuin zodat ze in verse grond staan.

Je kunt natuurlijk van veel planten in het voorjaar zaden kopen, maar van verschillende soorten kun je zelf ook zaad winnen en dat volgend jaar weer zaaien. Even opletten:  van de zogenaamde F1-hybriden moet je geen zaad  verzamelen want dat levert inferieure planten op. Veel rassen/cultivars/hybriden zijn ook niet zaadvast en de nakomelingen lijken vaak niet meer op de ouderplanten. Zinloos dus om daar zaad van te winnen.

Maar wanneer en hoe win je nu zaad?  Bij veel soorten rammelt het zaad in de zaaddoos als het rijp is. Andere soorten schieten hun zaden weg, zoals bijvoorbeeld Viooltjes, Geranium en Erodium en die moet je dus oogsten voordat het helemaal rijp is. Doe de geoogste stengels in een papieren zak en zet het op een warme en droge plaats zodat het zaad goed kan afrijpen en drogen. Daarna het zaad schonen en in papieren zakjes doen en bijvoorbeeld in een Tupperware bakje in de koelkast bewaren tot het moment van zaaien. Nee, niet in de vriezer!!

Bladhoudende heesters en bomen kun je vanaf het begin van de herfst tot midden november verplanten. Na het verplanten kun je de boom of heester  snoeien waarbij je eerst de beschadigde en dode takken weg haalt en daarna nog wat vormsnoei kunt doen. Dit snoeien is er ook op gericht om de verdamping te beperken en de bovengrondse delen meer in evenwicht met de wortelmassa te brengen die door het oprooien is beschadigd en verminderd.

Het is nu ook een goede periode om een gazon in te zaaien. Het is belangrijk dat het terrein eerst goed ontdaan is van wortelonkruiden, daarna goed egaliseren en rollen of vasttrappen door er voetje voor voetje overheen te lopen. Daarna licht harken en vervolgens het graszaad zaaien en weer even in harken. Tot slot kun je het dan nog een keer rollen, bijvoorbeeld met de roller van de maaimachine, als je tenminste een machine met een rol hebt. Alleen in heel droge perioden kan het wenselijk zijn om te sproeien, maar omdat de nachten langer worden en er vaak veel vocht in de lucht zit, is sproeien in deze tijd van het jaar haast nooit nodig.

Misschien lees je dit al op de eerste dag van september. Heb je dan nog geen zaken gepland voor morgen, houd die dag dan vrij voor de najaarsverkoopdag bij de Botanische Tuinen. Rond de 80 deelnemers zullen daar planten en andere tuinbenodigdheden verkopen of als groenvereniging actief zijn. Ook onze afdeling is daar prominent aanwezig! 

Begin september is de bodem nog lekker warm en dit jaar ook voldoende vochtig. De nachten worden langer en ’s ochtends is de beplanting nat van de dauw. Het is nu de ideale tijd om vaste planten te scheuren/delen of om nieuwe aanwinsten te planten. Het is natuurlijk belangrijk dat de grond lekker los moet zijn en helemaal onkruidvrij. Zit er kweekgras of zevenblad in dan moet je dat eerst volledig verwijderen. Daarna kun je planten en na het planten geef je een keer goed water en daarna is water geven gewoonlijk niet meer nodig.

Lees ook nog even na wat ik er in augustus over heb geschreven

Veel vaste planten zijn nu uitgebloeid en je kunt ze dan ook zonder bezwaar terug knippen. Sommige soorten  maken dan nieuwe scheuten en kunnen een aardige nabloei geven. Bedenk wel dat het zaad van veel planten voedsel voor vogels is en als je nu alles afknipt, zul je minder vogels in de tuin zien. In de oude stengels overwinteren ook verschillende larven van insecten en ook zijn het schuilplaatsen voor spinnen en andere nuttige dieren. Een nette tuin zonder oude bloemstengels is een onaantrekkelijke plek voor veel nuttige insecten! 

In juli en augustus kon je de ongewenste planten afschoffelen en gewoon laten liggen omdat het toch wel verdroogde. In september kun je het beter bij elkaar harken en opruimen, want doordat het langer nat blijft gaat het niet meer dood en beginnen ze weer te groeien en kunnen ze zich alsnog hinderlijk uitzaaien.

Het is volop zomer. Als je met vakantie gaat is het verstandig om iemand te vragen huis en tuin in de gaten te houden. Maak het de oppas zo gemakkelijk mogelijk en zet gieters klaar en sluit de tuinslang aan. Als je een week op vakantie bent, kun je het gazon wel een keertje overslaan met maaien. Daar zadel je je oppas toch niet mee op?

Het is een fabel dat door sproeien tijdens zonneschijn de planten verbranden. Ik hoor deze onzin ieder jaar wel een paar keer. De waterdruppels verdampen en koelen juist de plant in plaats dat ze verbranding veroorzaken.  Toch kun je beter overdag niet sproeien, want tot wel meer dan een kwart verdampt voordat het op de grond komt. Sproei ’s avonds of ’s ochtends vroeg of werk met druppelbevloeiing. Bij druppelbevloeiing en zweetslangen komt het water direct op de grond en blijven de planten droog en hebben ze minder last van schimmelziekten. Vaak sproeien of watergeven van tuinplanten maakt ze lui en het kost ook nog eens veel water. Is het echt nodig, geef dan veel water en wacht daarna minstens een week voordat je weer water geeft. Een regenbui van een half uur heeft meer effect als een halve dag sproeien! 

Heerlijk, het regent, nu hoef ik de planten in potten dus niet te gieten. O nee? Een groot deel van de druppels wordt via het blad naar de buitenkant van de plant geleid en valt buiten de pot. Dus ook tijdens regenperioden controleren of de kluit wel voldoende nat wordt!!

Voorjaarsbloeiende clematis kun je nu snoeien maar knip ze niet helemaal kaal. Clematis montana kun je om de twee jaar behoorlijk snoeien en dan loopt hij vanuit de basis weer uit.

Graskanten knippen en onkruid verwijderen blijft ook in juli doorgaan. In een goed aangelegde border staan de vaste planten nu haast tegen elkaar aan en daar heeft onkruid niet veel kans meer. Uitgebloeide bloemen van rozen, kuipplanten en diverse vaste planten moet je ook verwijderen. Met name soorten die zich gemakkelijk uitzaaien kun je beter op tijd een kopje kleiner maken want de zaailingen wijken vaak af van de aangeplante cultivar en kunnen de border visueel verminken.

Op een bewolkte dag kunnen hagen worden gesnoeid. Tegenwoordig gebruikt haast iedereen een elektrische schaar en ik begrijp dat wel. Het gaat veel sneller en vaak is het resultaat ook nog fraaier. Maar toch… al die herrie van de elektrische apparaten is niet fijn voor de buren. Doe het daarom op een moment dat het het minst stoort: op een doordeweekse dag en dan niet ’s avonds laat.

Je weet toch wel dat Groei & Bloei heel veel filmpjes op internet heeft staan? Scroll er eens door en bekijk de filmpjes die deze maand interessant zijn.  Als groendeskundige zie ik ook regelmatig items die verhelderend en leerzaam zijn.

Heel veel kamerplanten kunnen in de zomer buiten staan. De soorten die schaduw nodig hebben zet je onder een boom, de andere soorten gewoon op het terras. Denk er wel aan dat ze kunnen verbranden als ze voor het eerst in de zon staan en daarom kun je beter eerst alles in de schaduw zetten. De blauwvaren, Phlebodium aureum, is tegenwoordig een huiskameridool.  Tijdens een korte lezing op Tuinplezier! vertelde  Kees Boele tijdens zijn varenpraatje dat deze plant in veel woonkamers nauwelijks groeit omdat hij te droog wordt gehouden. Hij raadt aan om hem in de zomer gewoon buiten te zetten en ook regelmatig kletsnat te maken en daarna even weer te laten drogen, maar altijd een beetje vochtig houden. Een fikse regenbui is natuurlijk helemaal ideaal.

Ook andere kamerplanten kun je tijdens een regenbui buiten zetten, daar frissen ze lekker van op.

Planten in potten op het terras staan vaak beschut en in de volle zon. Ze moeten daarom veel water hebben want de verdamping is groot! Ook is het nodig om ze voedsel te geven en dat kan bijvoorbeeld met Kristalon. In de periode tot juli met redelijk veel stikstof en daarna een meststof met meer kali. Verwijder ook de uitgebloeide bloemen van deze planten, dan kan de bloei veel langer doorgaan. En als de plant uit model groeit, kun je hem ook nu snoeien. Wees niet te bang en knip wat je niet aanstaat.

Nu kun je sommige hoge vaste planten tot ongeveer tweederde van hun hoogte terugsnoeien, zo kun je de bloeitijd verlengen of spreiden. Phlox, Helianthus, Achillea, Aster, Echinacea, Helenium  zijn soorten waarbij dat prima gaat. Een bijkomend voordeel is dat de planten minder hoog worden en dus niet zo snel omvallen. Je kunt ook alleen de scheuten aan de buitenkant snoeien en dat wat er daarna weer groeit zorgt voor steun van de stengels in het centrum.

Phlox voorsnijden

Wat groeit dat onkruid snel zeg! Het is nu dan ook de tijd dat je voortdurend even een wiedronde moet maken. Als die eenjarige wilgenroosjes en kleine veldkers bloeien zitten er vaak ook al tientallen rijpe zaden in . Voorkom dus dat ze in bloei komen.

Kleine veldkers

Veel tuiniers vinden padden maar lelijke beesten die ze liever niet in de tuin hebben. Bedenkt wel dat padden en egels je beste tuinhulpjes zijn bij het bestrijden van slakken. Verwen ze een beetje door ze schuilgelegenheid te bieden. Egels moet je niet verwennen met melk want daar worden ze ziek van. Een bakje met water vinden ze wel lekker.

Na de bloei kun je rozen snoeien. Je kunt er alleen de uitgebloeide bloemen uithalen, maar nog beter is het om ze terug te snoeien op een volgroeid blad, een zogenaamd vijfblad. Abbing verkoopt heel veel rozen en je doet er goed aan om daar eens te kijken als je een nieuwe roos wilt hebben.

Stel dat je rozen het niet meer goed doen en je wilt ze vervangen door nieuwe exemplaren, zet ze dan niet op de plaats waar de oude stonden. Dan kun je last krijgen van rozenmoeheid dat veroorzaakt wordt door schadelijke aaltjes. Aaltjes zijn er in tientallen soorten, er zijn er die de planten belagen maar er zijn ook veel soorten die schadelijke insecten op het menu hebben. Schiet dus niet in de stress als je iets over aaltjes hoort, maar verdiep je er wat meer in.

Rosa  'See you in red'

Het wordt nu wel hoog tijd om zomerbollen te planten! Wacht dus niet tot het eind van de maand maar zet ze nu snel in de tuin.  Als je ze in april oppot dan kun je ze na midden mei al uitplanten en dan heb je eerder en ook langer bloemen.

Gladiolus 'Flevo Vito'

Heb je net de tuinhobby ontdekt dan is het goed om te weten dat uitgebloeide bloemen vaak zaad vormen en dan veel energie van de plant vragen. Ze stoppen dan met bloeien. Je kunt de plant voor de gek houden door die oude bloemen te verwijderen en ze zullen dan vaak veel langer doorgaan met bloeien.

WN

Eindelijk lijkt het koude en natte weer plaats te maken voor wat meer zomerse omstandigheden. Lang geleden dat we zo’n lange natte en sombere winter hebben gehad.

Maar gelukkig, mei is de maand van uitbundigheid, van frisse kleuren en rijke bloei. Prunus, Magnolia, Ribes en andere bekende voorjaarsbloeiers zijn alweer bijna uitgebloeid maar hebben nu fris ontloken groen. Al die subtiele groentinten steken de natuur en de tuin in een feestdos. Een kleine boom die nu op zijn op zijn top is, is Cercis canadensis ‘Forest Pansy’. Het zijn hier niet de bloemen maar het rode, glanzende blad dat al vanaf een afstand staat te shinen. Echt een aanrader als je tuin iets groter dan een postzegel is.

Nu ik het toch over houtige gewassen heb: Vorige maand schreef ik al dat je de uitgebloeide voorjaarsbloeiende heesters kunt snoeien. Nog niet gedaan? Dan is het nu ook nog mogelijk, maar wacht niet meer te lang. De heesters moeten wel de tijd hebben om weer mooie nieuwe takken voor volgend jaar  te maken.

De maand mei kan soms al tropisch zijn en als je dan net in april een conifeer of een coniferenhaag hebt geplant zullen die planten het heel moeilijk hebben. De verdamping is dan groot en omdat ze nog niet goed in de grond geworteld zijn, kunnen ze verdrogen. Wat moet je dan doen? Dagelijks de grond bij de heg kletsnat maken? Nee, dat is niet de oplossing. Je kunt veel beter een paar keer per dag het gewas even nat maken zodat de verdamping wordt beperkt.

Voor de IJsheiligen – 11-14 mei, zet je geen eenjarigen in de tuin, althans dat wordt vaak gezegd. Kwetsbare eenjarigen die je net van de kweker of het tuincentrum hebt gehaald, kunnen inderdaad van een late nachtvorst te lijden hebben. Planten die je zelf hebt opgekweekt en goed hebt afgehard kunnen al wel in de tuin worden gezet, maar pas op met vlijtige liesjes, Tagetes en zinnia’s want die worden na één nachtvorst al zwart.

Je zet de planten eerst met pot en al uit en pas als je gaat planten haal je de pot eraf. Op die manier voorkom je dat de buitenste wortels op een warme dag verdrogen of verbranden. Je maakt een plantgat, zet de plant erin en drukt hem stevig aan en daarna blijf je er vanaf! Water geven is alleen nodig als  het droog is. Wie een bloemenweide of een mengsel eenjarigen wil zaaien kan dat nu ook nog doen. Vaak zie ik bij een uitgezaaid bloemenmengsel dat de planten veel te dicht staan. Als je het zakje zaad met een paar liter zand mengt, kun je het op de gewenste plek uitzaaien en kun  je ook precies zien waar je gebleven bent. Het is dan ook goed mogelijk om eerst met zand vakken uit te zetten en later in die vakken het zaad te zaaien. Zo kun je met eenjarigen prachtige borders op kleur ontwerpen.

Het wordt tijd om eens een lans te breken voor zwervers in de tuin. Ik bedoel daarmee tweejarige planten die na eenmaal te zijn aangeplant zich overal in de tuin uitzaaien en die keurige voorspelbare tuin iets bohemienachtigs geven. Een heel bekende soort is Eryngium giganteum maar ook diverse toortsen – denk aan Verbascum blattaria – kaardenbol, Peucedanum verticillare en Angelica gigas mogen wel eens wat meer in de schijnwerper.

We hebben met z’n allen het gebruik van schadelijke middelen in de tuin afgezworen. Ja toch?? Maar wat moet je nu tegen al die plantenbelagers doen? Gewoon maar hun gang laten gaan en de tuin aan die onverlaten overlaten? Nee, er zijn diverse biologische middelen. Soms zijn het aaltjes; voor andere belagers kun je lieveheersbeestjes of gaasvliegen inzetten. Bij het woord aaltjes wordt ‘men’ al kopschuw. Helemaal niet nodig want deze zeer kleine beestjes tasten alleen de schadelijke belager aan waar je ze voor hebt gekocht. Bekende aanbieders zijn Ecostyle, maar kijk ook eens op de site van  Biobestrijding, Biogroei of Entocare en kijk wat de mogelijkheden zijn. Je hebt alleen succes met biologische plaagbestrijding als je de instructies goed opvolgt en vaak verdwijnt de plaag niet totaal maar blijft er wel iets over. Maak je daar niet druk over, want zo kan de plaagbestrijder ook in leven blijven: er ontstaat evenwicht.     

En nu nog even iets anders. Je ziet dat de namen van bepaalde planten cursief staan. Het is namelijk de gewoonte om wetenschappelijke namen cursief te plaatsen en gewone Nederlandse namen en de cultivarnaam niet.  Maar ik vermoei u niet langer met mijn stokpaardjes: veel tuinplezier in mei en neem ook regelmatig even een pauze om van de tuin te genieten.

WN

Naaktslakken in de tuin kunnen een plaag zijn. Ik heb er ook ieder jaar weer last van en ik volgde eens het advies op om biervallen te zetten. Nou, dat heb ik geweten! Uit de hele omgeving kwamen ze mijn tuin binnen en ik heb er op een avond 60 gevangen. Tot overmaat van ramp kropen de slakken, weliswaar dronken, weer uit de vallen en gingen weer mijn planten te lijf.

Tegenwoordig vang ik ze zodra ik ze in het voorjaar zie, zodat ze zich niet massaal kunnen vermenigvuldigen. Je kunt ze ook bestrijden met aaltjes en die kun je vanaf april toepassen.  Er zijn op internet diverse aanbieders van deze aaltjes te vinden. Een tip: volg de aanwijzingen nauwgezet op, dan is het effect het grootst.
Dahlia’s zijn ineens weer immens populair. Het zijn natuurlijk ook kleurrijke verschijningen en ze bloeien lang. De knollen kunnen nu de grond in en dan heb je vanaf juli al de eerste bloemen. Weet je dat je dahlia’s ook  gemakkelijk kunt stekken? Dat moet dan in februari-maart en daar zal ik volgend jaar dan eens aandacht aan besteden. Dahlia’s zijn er in allerlei vormen en kleuren en de mooiste vind ik de soorten die je als knol op naam koopt. Persoonlijk vind ik de zaaidahlia’s wat minder mooi. Dahlia’s kun je ook heel goed in een border met vaste planten toepassen. Denk ook eens aan soorten met donker blad, daar is tegenwoordig ook veel van te koop.

Gaat er weer iemand de Vierdaagse lopen? Dat is het natuurlijk een must om een bosje bloemen op de Via Gladiola aan te bieden. Dus: nu ook gladiolenknollen poten.

Groenblijvende haagplanten kun je nu ook prima aanplanten. Graaf voldoende diepe en brede plantgaten, zet de plant in het plantgat en verwijder dan pas het acryl gaasdoek. Altijd dat doek verwijderen, want het verteert nooit en de wortels kunnen er niet doorheen! Vul de plantgaten daarna weer op en geef eventueel water. Als het erg droog en zonnig weer is moet je niet voortdurend de grond kletsnat maken maar het gewas sproeien zodat de verdamping wordt beperkt.

De vroege voorjaarsbloeiers onder de heesters zijn nu uitgebloeid en kunnen gesnoeid worden. De bekendste is Forsythia en daar kun je flink de schaar in zetten. Ze maken dan weer nieuwe scheuten die het jaar daarop weer bloeien. Toverhazelaars en schijnhazelaars zijn ook al uitgebloeid maar die hebben de snoeischaar nauwelijks nodig. Van toverhazelaars moet je nooit dikke takken afknippen; alleen wat correctiesnoei van dunnere twijgen! Heesters die in de zomer bloeien mogen nu niet worden gesnoeid want dan knip je al het zogenaamde bloemhout weg. 
Ik kan me voorstellen dat die sierkers in de tuin wel een beetje veel ruimte gaat innemen. Is dat het geval dan kun je die na de bloei snoeien. Kersen, pruimen en abrikozen snoei je nooit in de winter, altijd na de bloei of in de nazomer.
 

Ik had het vorige maand al over het zaaien van eenjarigen. Als je dat hebt gedaan moet je ze goed in de gaten houden: op tijd water geven en voldoende luchten. De groei mag niet te uitbundig zijn, want dan rekken ze veel te veel. Heb je ze in een bak staan dan kun je overdag het glas/plastic eraf halen en als er koude nachten worden verwacht leg je het er even weer op. Begin april zie ik overal alweer eenjarigen te koop staan. Niet kopen, het is nog veel te vroeg. Als er nog even strenge nachtvorsten komen, zullen ze allemaal doodgaan en moet je weer nieuwe aanschaffen.

En u staat vermoedelijk alweer in de startblokken om het gazon te verticuteren. Die dure machine moet  toch goed worden gebruikt, net zo als de bladblazer, de motorzaag en al die andere hebbedingen in de schuur. Houd daar nu eens mee op! Moet je echt eens verticuteren, en dat hoeft zeker niet ieder jaar, dan kun je zo’n ding ook huren. Het is ook belachelijk om voor een tuin van 100 m2 een bladblazer aan te schaffen. Neem een bladhark en hark het blad onder de struiken en tussen de vaste planten. Dan spaar je al wat gym-uren uit en hoeven de buren niet naar de herrie van je machine te luisteren.

WN

De winter is voorbij en we kunnen weer de tuin in! Heerlijk toch?
Alleen maar zitten in de tuin is ook niet alles, je wilt er graag ook wat in doen. Gewoon om wat bezig te zijn of om het nog mooier te maken. In maart zijn er best veel klusjes te doen. 
De rozen nog niet gesnoeid? Dan wordt het nu tijd want nog even en ze lopen weer uit en dan moet het snoeien wel gedaan zijn. U weet het waarschijnlijk nog wel: de oude takken inkorten tot op drie of vier ogen en dan het liefst net boven een oog die naar buiten wijst afknippen. Maar voordat u nu in de stress schiet: heilig is dat snoei-advies natuurlijk niet. De thee-hybriden en aanverwante soorten vragen wel wat aandacht bij de snoei, maar de andere soorten zijn niet zo kieskeurig.
Roos 'Bengali'

De Buddleja’s lopen alweer behoorlijk uit, maar knip ze toch maar kort. Op ongeveer 30 tot 50 cm hun je ze afknippen of dikkere takken afzagen. Ook hortensia’s zoals Hydrangea arborescens moeten gesnoeid worden, dat zijn die met die grote ‘koppen’, zoals bijvoorbeeld ‘Annabelle’. Hebt u ook altijd van die grote ‘koppen’ die na een regenbui gaan hangen? Knip ze dan eens wat minder laag af zodat ze meer takken maken met kleinere koppen, dan heb je dat omkiepprobleem niet. Hydrangea paniculata wordt ook gesnoeid, maar H. quercifolia hoeft niets aan gedaan te worden. De gewone hortensia’s kun je uitdunnen maar daar moet je niet alles van afknippen want dan krijg je geen bloei. De uitgebloeide bloemen moeten er wel uitgeknipt worden. 
Buddleja davidii cv.
Hydrangea arborescens
Hydrangea paniculata

In borders kun je nu nog compost strooien, mits de bolgewassen die nu boven de grond komen er geen last van hebben. Compost is geen plantenmest maar een bodemverbeteringsmiddel waar ook een beetje voedsel in zit, maar zeg niet dat je de tuin met compost gaat bemesten, want dat klopt niet. Je kunt daarom ook niet snel teveel strooien. 

Hebt u kuipplanten dan kunnen die nu eventueel verpot worden. Het wordt nu zeker tijd om ze plantenvoedsel te geven zoals bijvoorbeeld Kristalon Special 18-18-18. Daar zitten geen ballastzouten in die de grond op den duur verpesten. Vroeger gingen de kuipplanten pas na de IJsheiligen naar buiten en prompt verbrandden ze dan als ze in de volle zon werden gezet. Tegenwoordig gaan ze naar buiten als de kans op vorst niet zo groot meer is en wordt er toch vorst verwacht dan kan er even vliesdoek of noppenfolie over aangebracht worden of je zet ze even in de schuur of garage. Laurier kan tegenwoordig de hele winter buiten blijven. Oleander zet je ook zo vroeg mogelijk buiten, want dan is de kans op schildluis veel kleiner.
Laurier

Hoe vaak moet ik het nog zeggen? Eenjarigen voorzaaien in een kasje of ergens in een koele kamer doe je niet in januari of februari! Dat is veel te vroeg, want de dagen zijn nog kort en vaak is het ook donker weer. De jonge zaailingen rekken en worden slap en het worden net vaatdoeken. Zaai pas vanaf midden maart en je zult zien dat je dan mooie compacte planten krijgt die begin mei naar buiten kunnen en gelijk door kunnen groeien. Ja, ik weet het, je mag pas na de IJsheiligen eenjarigen buiten zetten want daarvoor is er kans op nachtvorst. Maar hoe vaak gebeurt dat nog en als er wel nachtvorst wordt verwacht gooi je er toch even een kleed of vliesdoek overheen?
Voorzaaien in potjes

De sneeuwklokjes nog niet gescheurd? Dat kan nu ook nog. Rooi een grote pol, scheur voorzichtig in kleinere stukken van 5-10 bollen (echt, het steekt niet zo precies) en plant ze weer uit en dan net zo diep als ze voorheen stonden. Scheuren van bolgewassen ‘in the green’ kan ook met blauwe druifjes, narcissen en krokussen. Wel zo gemakkelijk, want nu kun je nog zien waar ze staan. Natuurlijk wel wachten met scheuren tot na de bloei.
Sneeuwklokjes scheuren

Bomen en heesters kun je nu ook nog planten. Ik ga daar niet alles over zeggen, maar één ding is wel belangrijk: plant ze net zo diep als ze voorheen ook stonden. Aan de kleur van de bast kun je wel zien tot hoe ver ze in de grond stonden. Te diep planten kan namelijk voor diverse bomen en heesters verkeerd uitpakken. Oh, en nog wat: ga je de tuin eventueel ophogen houdt er dan rekening mee dat veel bomen er al last van krijgen als er rondom 10 cm of meer opgehoogd wordt.

Ik ga weer naar buiten en u kunt aan de slag.
Veel tuinplezier, zowel in de tuin als bij het weekend Tuinplezier! die we weer samen met de Botanische Tuinen Utrecht organiseren.

WN